Diz Kireçlenmesi Nedir? Diz kireçlenmesinin Nedenleri Nelerdir?
Diz eklemi uyluk (femur) ve kaval (tibia) kemikleri ile ön tarafta diz kapağı (patella) kemiğinden oluşmuş büyük bir eklemdir. Bütün vücut yükünü taşıdığı için aşınmaya yatkındır. Bahsedilen kemiklerin birbirlerine bakan yüzleri kıkırdak ile kaplıdır. Yaşlılık, aşırı kilo, romatizmal hastalıklar, geçirilmiş olan travmalar (düşmeler, trafik kazaları gibi), geçirilmiş diz eklemi enfeksiyonları kıkırdakta aşınmaya ve kayba sebep olarak kireçlenme (gonartroz) gelişmesine yol açar. Total diz protezi, aşınmış olan eklem yüzlerinin, özel malzemeler ile kaplanarak ağrısız yapay bir eklem oluşturulmasıdır.
Diz Protezi Neden Yapılır?
Beli bir seviyenin üzerine çıkmış kireçlenme günlük yaşantıyı bozacak ağrı ve hareket kıstlılığına yol açar. Bu ağrı bir süre sonra ağrı kesicilere ve fizik tedaviye yanıt vermez. Bu hastalarda kesin tedavi total diz protezi yapmaktır. Ameliyatın amacı ağrısız ve hareketli bir eklem oluşturarak hastayı normal yaşantısına kavuşturmaktır.
Hangi Hastalara Diz Protezi Yapılır?
Diz ekleminde kireçlenme seviyesi belli bir seviyenin üzerine çıkmış, daha önce eklem içi iğne, ilaç ve fizik tedavi gibi çeşitli tedaviler denenmiş olmasına rağmen dizlerinde ağrı ve şekil bozukluğu olan; yürüme, merdiven inme-çıkma ve çömelme gibi günlük yaşam aktiviteleri ileri derecede kısıtlanmış hastalara total diz protezi uygulanır. Hastanın 60 yaş üstünde olması tercih edilir. Ancak romatoid artrit gibi bazı romatizmal hastalıklarda ve gençlik döneminde geçirilmiş diz eklemi çevresi kırıkların sekeli olarak gelişmiş kireçlenmelerde daha erken yaşlarda protez ameliyatı yapılabilir. Gençlik döneminde menisküslerinin tamamına yakını alınmış hastalarda da kireçlenme daha çabuk gelişebilir.
Diz Kireçlenmesi (gonartroz) Tanısı Nasıl Koyulur?
Muayene sırasında ağrının yeri ve şiddeti, diz eklem hareketlerinin açıklığı tanı açısından önemlidir. En önemli tanı metodu hasta ayakta dururken çekilen ön-arka ve yan röntgen grafileridir. Özellikle ön-arka çekilmiş filmlerde eklem iç yan tarafının daralma derecesi tedavi seçiminde çok önemlidir. Kireçlenme tanısında MRI çekiminin önemi yoktur.
Diz kireçlenmesi ameliyatı
Alternatif tedavi yöntemleri denenmiş ancak sonuç alınamayarak diz protezi ameliyatına karar verilmiş olan hastaya planlanan ameliyat tarihinden ortalama 1 hafta önce anestezi muayenesi yapılır. Kan tahlilleri ve yapılan diğer tetkikler sonucuna göre gerekiyorsa dahiliye ve kardiyoloji konsultasyonları gerçekleştirilir. Ameliyat genel anestezi veya belden aşağıyı uyuşturma (spinal, epidural anestezi) uygulanarak yapılabilir. Ameliyat süresi ortlama 1.5 saat kadardır. Hasta ertesi gün koltuk değneği ya da yürüteç yardımıyla ayağa kaldırılarak yürütülür. Hastanede kalış süresi 4-5 gün kadardır.
Diz kireçlenmesi ameliyatı sonrası
Hasta eve gittiğinde genellikle kendi başına tuvalete gidebilir ve kişisel bakımını yapabilir haldedir. Hareketler sırasında basit ağrı kesicilerle rahatlayacak kadar ağrı duyması normaldir. Bir süre kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır. İlk 15 gün ameliyat sahası ıslatılmaz. 15. günden sonra banyo yapmasına izin verilir. Diz egzersizleri yaparak eklem hareket açıklığı arttırılır ve bacak kasları kuvvetlendirilir. Ortalama 4-6 sonra hasta normal yaşantısına dönebilir.